https://www.amnesty.nl/wordt-vervolgd/vergeet-west-papoea-niet
Interview
Tekst: Manon Stravens
Datum: 2 februari 2024
Leestijd: 7 minuten
In aanloop naar de presidentsverkiezingen van half februari in Indonesië, bezoeken twee activisten Nederland en Brussel om aandacht te vragen voor het vergeten conflict in West-Papoea. ‘Er is gebrek aan alles: aan voedsel, zorg, onderwijs, medicijnen.’
Nederland moet druk uitoefenen op de Indonesische overheid, vindt journalist Ataf uit West-Papoea. ‘Zodat de lokale bevolking niet wordt vergeten.’ Tegenover haar in het Utrechtse kantoor van mensenrechtenorganisatie Peace Brigades International zit de Indonesische activist Jup, met muts op en koffie in de hand. Hij geeft een klap op tafel. ‘We hebben meer vrijheid en bescherming nodig. Want er zijn te veel problemen in West-Papoea! We weten soms zelf niet waar te beginnen.’
In aanloop naar de presidentsverkiezingen van half februari in Indonesië, bezoeken Jup en Ataf Nederland en Brussel om aandacht te vragen voor het vergeten conflict in deze regio. West-Papoea speelt nauwelijks een rol bij de verkiezingen, terwijl de situatie er de afgelopen jaren sterk verslechterd is. In 2022 lieten de VN weten zich daar ernstig zorgen over te maken. Sinds de moord op een Indonesische generaal in 2021 door het West-Papoease Bevrijdingsleger TPNPB (Tentara Pembebasan Nasional Papoea Barat) zijn verdwijningen, moord en marteling, ook van kinderen, aan de orde van de dag.
‘Het leger is overal, omdat het wil weten of er banden zijn met het bevrijdingsleger’
In West-Papoea woedt al sinds 1963 een bloedige strijd om onafhankelijkheid, nadat Nederland zijn laatste kolonie ‘terug had gegeven’ aan Indonesië, dat de bewoners vervolgens dwong zich bij het land aan te sluiten. Sindsdien onderdrukt Indonesië elke weerstand met harde hand en kwamen honderdduizenden mensen om het leven.
Volgens de VN zijn er tussen de 60 duizend en 100 duizend mensen op de vlucht geslagen. Journalist Ataf denkt dat het er veel meer zijn. Bovendien, zegt Jup, is er geen vrijheid van meningsuiting. En het onderwijs is slecht, er is veel ontbossing en discriminatie. ‘Er is gebrek aan alles’, gaat Ataf verder, ‘aan voedsel, zorg, onderwijs en medicijnen.’
Het leger is overal
Omdat de Indonesische overheid hulp en journalisten niet of nauwelijks toelaat, is er weinig zicht op de werkelijke situatie. Wel heeft het Indonesische leger door heel West-Papoea militaire posten opgezet. ‘In elk dorp’, zegt Ataf. ‘Het leger is overal, omdat het wil weten of er banden zijn met het bevrijdingsleger.’ Steun voor het bevrijdingsleger is sinds 2021 strafbaar, en aanhangers worden als ‘terroristen’ bestempeld. ‘Als mensen naar de plantage gaan, worden ze bevraagd’, vertelt Ataf. Ze laat een foto zien van een legerpost in een basisschool in het dorp Fan Khario in de regio Maybrat. ‘Te erg voor woorden’, reageert Jup. ‘Kinderen kunnen dus niet naar die school.’
Ook Ataf krijgt als journalist moeilijk toegang tot het gebied. ‘Wij journalisten moeten altijd uitleggen wat we komen doen. En de mensen zijn bang’, zegt ze. Soms gaat ze undercover, bijvoorbeeld als ‘vrouw van’ een van de mensen uit het dorp. Ze schrijft over onder meer militarisering, vrouwenrechten en arbeidsomstandigheden voor een onafhankelijk nieuwskanaal dat over Papoea publiceert. Als het medium schreef over politiek of moordpartijen waar het leger bij betrokken was, ging de website op zwart. Ze moesten een expert inhuren om dat op te lossen.