Nederl. Dagblad 21-04-2014 door Aad Kamsteeg
http://www.nd.nl/artikelen/2014/april/21/kerk-papua-moet-opkomen-voor-gerechtigheid

 

Wamena - Zo ongeveer alle voorgangers in Papua zijn het erover eens dat een overheid rechtvaardig moet zijn. Maar is ze dat als zij de zwakste groepen in de samenleving naar de rand van de samenleving dringt?

'Vóór 1963 leefden ook wij nog in de duisternis ...' De zin van de voorganger in de tot de laatste plaats bezette kerk in Wamena blijft hangen. Vóór 1963? Nog maar zo'n halve eeuw geleden? Zo kort nog maar vanuit het animisme bekeerd tot het evangelie van Jezus Christus?

Ja, maakt de predikant van de Gereja Protestan di Indonesia (GJPI) duidelijk, de herinnering aan de komst van de eerste zendingspredikant Gerrit Kuijt ligt hier nog in het geheugen. De Papoea's in de door de Gereformeerde Gemeente in Nederland gestichte kerk luisteren aandachtig, hun bijbel geopend, mannen en vrouwen gescheiden. Duidelijk wordt al gauw dat hun geloof van allerlei kanten bedreigd wordt: secularisme, een losse seksuele moraal, maatschappelijke druk door massale Indonesische immigratie. Hoe reageert de kerk daarop?

Ds. Peres Nekwek, docent aan de nabijgelegen theologische school van de GJPI, vindt de vraag om meer dan één reden relevant. Hij leert zijn ongeveer vijftig studenten dat iemand die door het geloof 'nieuw mens' is geworden, in Christus de ware vrijheid vindt, maar van daaruit wel degelijk ook naar gerechtigheid zal streven. Ook ten aanzien van dat laatste heeft de kerk een belangrijke taak, zegt hij. In Romeinen 13 heeft Paulus het over een overheid 'u ten goede'. Hoe zou de kerk dan kunnen zwijgen over wat er in het overheidsbeleid structureel niet goed is?

Nekwek weet waarover hij het heeft. Hij schreef een proefschrift over de 'Christologische relevantie van holistische bevrijding van de Papoeagemeenschap', dat vanuit het Indonesisch nog niet vertaald is in het Engels of Nederlands. In dat boek vergelijkt hij - met de Papoea's als casestudie - de calvinistische met de bevrijdingstheologie. In plaats van zich terug te trekken in een louter op behoud van de ziel gericht piëtisme, zullen christenen grondig moeten nadenken over wat hun verkregen vrijheid betekent voor alle sectoren van de Papoease maatschappij.

moedige voorgangers

Kerk en gerechtigheid is in Papua een actuele zaak, te meer omdat een voor Papoea's betrouwbare politieke structuur ontbreekt. Wie anders dan de voorgangers in de vele over heel Papua verspreide kerken zullen de Bijbelse boodschap contextualiseren, toepassen in het maatschappelijk leven van elke dag? De Indonesische geheime dienst is er wat dat betreft niet gerust op. Van verschillende kanten wordt gemeld dat agenten kerkdiensten bezoeken om na te gaan wat er zoal van de kansel wordt gezegd.

Toch hebben onder het Indonesisch bewind vooral rooms-katholieke missionarissen nooit gezwegen over structureel onrecht. Ze doen dat nog steeds niet. Zo bevindt zich in Jayapura het in 1998 in het leven geroepen Office for Justice and Peace. Vrede en Gerechtigheid publiceert geregeld verslagen over schending van mensenrechten in Papua en probeert daarin ook leiders van andere geloofsgroepen mee te krijgen. Een vorig jaar verschenen zwartboek 'Human Rights in West Papua 2013' van onder andere de bij de Verenigde Naties actieve Franciscans International zou voor religieuze leiders verplichte lectuur moeten zijn.

Niet dat deze publicatie de Indonesische censuur zou passeren. Dat blijkt. In Papua zijn niet veel protestantse voorgangers die het aandurven man en paard te noemen. Dominee Socratez

Sofyan Yoman, voorzitter van de Gemeenschap van Baptistengemeenten, is een van hen. Zijn boek De Stem van Kerken voor Onderdrukte Mensen, bloed en Gods tranen in West Papua staat dan ook op de lijst van verboden boeken. Amnesty International meldt dat deze voorganger herhaaldelijk wordt bedreigd.

Over andere voorgangers als Noahk Nawipa en Benny Giay, beiden voorgangers van de Gereja Kingmi kerk in Papua, wordt hetzelfde gezegd. Indonesische militairen bewegen zich soms intimiderend voor het kerkgebouw van de Kingmi-kerk in Jayapura, waar zij steun aan het separatisme vermoeden. Wat Giay betreft, hij is doctor in de theologie, auteur van verschillende boeken, internationaal het meest bekend en dit jaar nog spreker tijdens de Papoea Solidariteitsdag in Amersfoort. Vooral in het binnenland hebben de Kingmi-kerken, die zich hebben teruggetrokken uit de Indonesische Raad van Kerken, grote aanhang.

De inzet van theoloog Peres Nekwek is belangrijk voor het volgen van de juiste koers. Gelet op het in Papua structurele onrecht ligt tweeërlei ontwikkeling voor de hand. Aan de ene kant is het verleidelijk zich over te geven aan een of andere vorm van bevrijdingstheologie, aan de andere kant doet zich biblicisme voor. Papoea's vereenzelvigen zich met de eens uit Egypte bevrijde Israëlieten: 'Let my people go'. Een charismatische Sion Papuabeweging onder leiding van Marthen Su wint aanhang. Gebed voor Israël - 'tekenen der tijden' - brengen totale bevrijding van mens en wereld dichterbij.

Nekwek is trouwens bezig met een nieuwe studie, nu over de betekenis voor Papua van wat de apostel Paulus in Romeinen 13 zegt over de overheid. Zo ongeveer alle voorgangers in het land zullen het erover eens zijn dat een overheid rechtvaardig moet zijn. Maar is ze dat als zij de zwakste groepen in de samenleving, de Papoea's, naar de rand van de samenleving dringt? Nee natuurlijk. De kerk mag daarover niet zwijgen. Nu is de vraag nog hoe dat met Bijbelse wijsheid te doen.